- 249 -

1365. Nov. 29. Breslau.

Canonischer Prozess des breslauer Domscholasters Simon mit der Stadt Liegnitz über das Recht, den Rector der liegnitzer Petrischule zu ernennen. Schlussurtheil, wodurch dieses Recht dem Kläger zugesprochen wird.

In nomine domini amen. Cum dudum reuerendus in Christo pater ac dominus noster, dominus Preczlaus dei gracia episcopus Wratislauiensis causam, que vertitur et verti speratur inter honorabilem virum dominum Symonem scolasticum ecclesie Wratislauiensis, actorem, parte ex vna necnon honestos viros .. magistrum consulum, .. consules necnon Heynricum Ysynberg, Martinum Kalbel, Georgium Brockotindorf et Andream Gytani opidanos ac vniuersitatem opidi Legnicensis Wratislauiensis diocesis, reos, super iure conferendi scolas .. et earum regimen sancti Petri in dicto opido Legnicensi parte ex altera nobis, Petro Fulschussil, canonico sancte Marie Glogouiensis et altariste Wratislauiensis ecclesiarum suis patentibus literis commisisset audiendam et fine canonico terminandam, quarum literarum tenor sequitur sub hac forma:
Preczlaus dei gracia episcopus Wratislauiensis honorabili viro, domino Petro Fulleschussil, canonico sancte Marie Glogouiensis et altariste Wratislauiensis ecclesiarum salutem in domino sempiternam! Conquestus est nobis honorabilis vir, dominus Symon, scolasticus eiusdem nostre Wratislauiensis ecclesie, frater noster in Cristo dilectus, quod licet ipse scolasticus et predecessores sui dicte nostre ecclesie scolastici, qui fuerunt pro tempore, racione scolastrie ipsius ecclesie fuerunt in pacifica possessione uel quasi conferendi scolas sancti Petri ac ipsarum regimine (!) in dicto opido Legnicz nostre Wratislauiensis diocesis et de ipsis eciam prouidendi, ipse quoque scolasticus easdem et earum regimen tunc vacantes discreto viro magistro Franczkoni de Legnicz, rectori scolarum in Jawyr contulerit, sibique prouiderit de eisdem; tamen magister.. consulum et.. consules necnon Heinricus Ysinburg, Martinus Kalbel, Georgius Brockotindorf et Andreas Gytani, qpidani ac vniuersitas dicti opidi Legnicz, eundem dominum Symonem, scolasticum impediuerunt et impediunt de facto in iure sue collacionis et prouisionis huiusmodi dictumque magistrum Franczconem ad easdem scolas sancti Petri et ipsarum regimen earumque possessionem pacificam admittere recusarunt temere et recusant in ipsius scolastici et nostre ecclesie predictorum non modicum preiudicium et grauamen. Quare discrecioni vestre, de qua in domino fiduciam ampliorem gerimus, committimus presentibus et mandamus, quatenus causam, quam prefatus dominus Symon, scolasticus Wratislauiensis mouet, seu mouere intendit. magistro consulum . . consulibus et vniuersitati ac omnibus aliis supradictis coniunctim uel diuisim super iure conferendi dictas scolas sancti Petri in Legnicz et ipsarum regimen vocatis legitime eisdem partibus et hiis, qui euocandi fuerint ad vestram presenciam, audiatis facientes, quod decreueritis nostra auctoritate hincinde a partibus per censuram ecclesiasticam firmiter obseruari. Testes uero, qui nominati fuerint, si se gracia, odio, timore uel fauore subtraxerint censura simili cogatis veritati testimonium prohiberi. Datum Wratislauie pridie nonas Marcii Anno domini millesimo trecentesimo sexagesimo quarto nostro sigillo maiori, quo ad causas vtimur presentibus sub appenso.
Cumque vigore dictarum literarum prefatos viros, ciues et reos, ad instanciam ipsius domini scolastici actoris fecissemus ad certos diem, locum et terminum competentem in iudicium literaliter euocari et discretis viris magistro Nicolao de Friberg domini scolastici actoris predicti necnon domino Johanne plebano in Moyes, dictorum reorum siue ciuium procuratoribus in eisdem loco et termino competentibus in iudicio coram nobis pro parte quoque actoris quidam libellus contra prefatos reos oblatus et ad acta productus extitit sub hiis verbis:
Coram vobis, honorabili viro, domino Petro Fulschussil, canonico sancte Marie Glogouiensis et altarista Wratislauiensis ecclesiarum, iudice .in causa subscripta a reuerendo in Christo patre, domino Preczlao, episcopo Wratislauiensi specialiter deputato . . procurator honorabili viri domini Symonis scolastici et sue scolastrie ecclesie Wratislauiensis et nominibus procuratoriis contra magistrum consulum, .. consules necnon Heinricum Ysinberg, Martinum Kalbel, Georgium Brockotindorf et Andream Gytani, opidanos ac vniuersitatem opidi Legnicensis Wratislauiensis diocesis et contra aliam seu alias quascunque personam seu personas pro ipsis uel eorum altero legitime interuenientem seu interuenientes in iure proponit et dicit, quod licet predecessores sui dicte Wratislauiensis ecclesie . . scolastici qui fuerunt pro tempore et ipse dominus Symon modernus scolasticus, qui ipsie in eadem scolastria successit, racione dicte scolastrie ipsius fuerunt (!) in possessione uel quasi iuris conferendi scolas sancti Petri et ipsarum regimen in opido Legnicz memorato et de ipsis eciam prouidendi, ipse quoque dominus Symon Scolasticus scolas easdem et ipsarum regimen tunc vacantes discreto viro magistro Franczconi, rectori scolarum in Jauwir contulerit, sibique prouiderit de eisdem; tamen dicti magister consulum . . consules, necnon Heinricus Ysinberg, Martinus Kalbel, Georgius Brockotindorf et Andreas Gytani ac vniuersitas dicti opidi Legnicz eundem dominum Symonem scolasticum impediuerunt et impediunt de facto in iure sue collacionis et prouisionis huiusmodi dictumque magistrum Franczkonem ad easdem scolas sancti Petri et ipsarum regimen earumque possessionem pacificam de anno presenti videlicet millesimo trecentesimo sexagesimo quarto de mense Marcii proximo preteritis admittere recusarunt temere et recusant ac fecerunt et faciunt, quominus idem Franczko scolas et regimen sepedicta vigore collacionis et prouisionis huiusmodi pacifice adipisci valeat et fructus, iura et prouentus earum possit percipere ex eisdem, ipsumque dominum Symonem scolasticum et scolastriam suam ipsius ecclesie Wratislauiensis pretacte iure collacionis uel quasi et prouisionis temere contra deum et iusticiam spoliando indebite et de facto in ipsius domini scolastici et scolastrie ecclesie predictorum non modicum preiudicium et grauamen. Quare petit dictus procurator quibus supra nominibus per vos et vestram difinitiuam sentenciam pronunciari, decerni et declarari, dictos dominos scolasticos ac ipsum scolasticum ipsius ecclesie Wratislauiensis fuisse et esse ut fertur in possessione vel quasi iuris conferendi scolas sancti Petri in Legnicz memoratas, prefatosque dominos Symonem scolasticum et magistrum Franczkonem eius prouisum per eosdem magistrum consulum . consules et vniuersitatem predictos indebite inpeditos eundemque dominum Symonem, modernum scolasticum et eius scolastriam sepedicto iure uel quasi conferendi scolas easdem per dictos magistrum consulum. . consules, opidanos et vniuersitatem dicti opidi Legnicz fore et esse inique et temere spoliatos et ob hoc pretactos dominum Symonem scolasticum et eius scolastriam ipsius Wratislauiensis ecclesie spoliatos pristine possessione uel quasi debere restitui et reintegrari et per vos restituendos fore decerni ante omnia realiter cum effectu, et sepedictos magistrum consulum et ceteros prout superius describuntur ab impedimentis huiusmodi eciam prohiberi ipsosque et alias (!) quoscunque suo uel alterius nomine ius conferendi scolas memoratas ipsasque seu earum regimen occupantes tamquam illicitos detentores remoueri ac remouendos fore decerni et eis super premissiset eorum quolibet perpetuum silencium imponi, et alias in et super premissis et quolibet premissorum vestrum officium implorando fieri quod iuris fuerit et racionis. Premissa et quodlibet premissorum petit dictus procurator et quibus supra nominibus modo, forma, causa et iure melioribus, quibus potest cam (sic!) licet, expensis iam factis et protestatur de faciendo imposterum iuris beneficiis addendi, minuendi, corrigendi et ceteris in ceteris in omnibus sibi saluis.
Contra quemquidem libellum pro parte reorum et contra procuratorem ipsorum ciuium siue reorum pro parte ipsius actoris hincinde nonnulle excepciones oblate fuerunt replicacionibus pro parte reorum easdem subsecutis. Nosque in termino ad hoc statuto in scriptis interloquendo pronuncciauimus, quod non obstante excepcione siue peticione ciuium siue reorum nos procedere debere ad cognicionem cause iuxta tenorem rescripti, nichilominus pronuncciauimus ciues siue reos contumaces propter inhabilitatem persone procuratoris, et quamuis ab huiusmodi nostra interlocutoria pro parte dictorum ciuium siue reorum fuisset in scriptis ad dominum nostrum Wratislauiensem . . episcopum appellatum, nos tamen huiusmodi appellacioni ex causis friuolis et frustratoriis interiecte minime duximus deferendum et non obstante huiusmodi appellacione predictos ciues siue reos ex superhabundanti per certum executorem ad hoc deputatum in scriptis fecimus moneri, ut infra certum terminum per alium procuratorem habilem et ydoneum cum sufficienti mandato legitime comparerent et libella pro parte actoris et contra eosdem ciues siue reos oblato responderent. Quo termino adueniente discretus vir magister Henricus de Lubano procurator et syndicus dictorum reorum et pro eis cum sufficienti mandato sed et magister Nicolaus de Friberg procurator actoris prefati conparuerunt in iudicio coram nobis dictusque magister Nicolaus nomine procuratorio quo supra prenotatos ciues et reos petiuit pronuncciari contumaces. Nos itaque volentes micius agere cum eisdem et ipsis reis alium terminum ad respondendum libello actoris duximus prefigendum. Quo eciam termino aduenienti, prelibati.. ciues et rei nec libello respondere nec coram nobis comparere contumaciter euenerunt propter quod ipsos pronuncciauimus exigente iusticia contumaces, mandantes ipsos per certos executores ad hoc deputatos in ecclesiis suis excommunicatos et aggrauatos debito iuris tempore interuallo in scriptis singulis diebus dominicis publice nuncciari; deinde quoque pro parte actoris prefati nonnulli articuli oblati fuerunt et super eisdem pro eadem parte nonnullis testibus tamquam affaturis productis, quibus rite receptis et diligenter examinatis tandem vero dictos reos consensu partis aduerse ab excomminicacionis et aggrauacionis sentenciis, quibus per nos pro contumacia non comparicionis fuerunt ligati, refusis tamen primitus contumacie expensis, absoluimus in integrum, recepto tamen a procuratore ipsorum reorum de parendo iuri et mandatis ecclesie primitus iuramento sibique ad respondendum libello terminum tercium statuentes. Quo quidem termino adueniente procurator dictorum quendam libellum conuencionalem contra dictum actorem necnon excepciones contra libellum actoris in scriptis in iudicium obtulit et produxit, cuius quidem libelli conuencionalis tenor fuit iste:
Coram vobis, honorabili viro, domino Petro Fulleschussil, canonico ste. Marie Glogouiensis et altarista Wratislauiensis ecclesiarum, iudice in causa et partibus subscriptis a reuerendo in Christo patre ac domino, domino Preczlao, episcopo Wratislauiensi specialiter deputato, procurator et nomine procuratorio discretorum virorum Heynonis Moyes, magistri consulum, Hanconis Hezeler, Nicolai Viow, Hanconis Thessener ceterorumque consulum opidi Legnicensis proponit contra honorabilem virum, dominum Symonem, scolasticam Wratislauiensem seu personam siue personas pro ipso interuenientem siue interuenientes in iudicio cum querela et dicit, quod quamuis domini consules supradicti ac ipsorum antecessores et predecessores, qui pro tempore fuerunt et consulatui presiderunt, fuissent in possessione uel quasi iuris eligendi virum ydoneum ac eciam litteratum, qui potuit et valuit preesse filiis et pueris ac scolaribus vniuersis in scolis sancti Petri opidi Lignicensis cum dictas scolas vacare contingebat, et ipsi viro ydoneo et literato sic ut supramittitur electo ipsas sancti Petri et ipsarum regimen conferendi ac sibi de ipsa prouidendi pacifica et quieta salua molestacione subscripta; sie tamen quod ipse scolasticus Wratislauiensis ipsum magistrum electum et cui electo collate fuerunt scole sancti Petri per consules Legnicenses, qui sunt uel pro tempore fuerunt, huic tantummodo ipsam eleccionem et collacionem auctorisare et eciam approbare, et licet nuper regimen scolarum predictarum per liberam resignacionem magistri Conradi quondam rectoris ibidem vacauisset, distasque scolas siue regimen ipsarum discreto viro, magistro Andree Gytani, viro ydoneo et bene literato dicti consules contulissent ac ipsum dominum Symonem scolasticum supradictum humiliter petiuissent ut dictam collacionem factam de magistro Andrea Gytani supradicto auctorisaret et approbaret, ipse tamen dominus Symon scolasticus memoratus dictam collacionem refutauit ac eciam approbare et auctorizare indebite contradixit et hodie contradicit; ymmo ipse dominus scolasticus supradictus de anno presenti, videlicet millesimo trecentesimo sexagesimo quarto de mense Marcii quendam Franczkonem de Legnicz ipsas scolas siue regimen scolarum intrudere propria auctoritate laborauit et hodie laborat et quantum in eo fuit dicto Franczconi contulit regimen scolarum predictarum et sibi ius conferendi vsurpauit, dominos . . magistrum consulum ceterosque consules Legnicenses supradictos possessione pacifica et quieta spoliando in preiudicium magistri consulum ceterorumque consulum opidi Legnicensis predictorum. Quare petit procurator supradictus per vos dominum Petrum, iudicem prefatum et vestram diffinitiuam sentenciam pronunccari, decerni et declarari, dominos .. magistrum consulum ceterosque consules vna cum suis antecessoribus ac predecessoribus fuisse in possessione uel quasi iuris eligendi rectorem et eciam conferendi scolas sancti Petri memoratas pacifica et quieta dictosque.. magistrum consulum ceterosque consules regimen scolarum predictarum nuper vacante per resignacionem magistri Conradi predicti magistro Andre Gytani predicto contulisse ipsumque dominum Symonem scolasticum antedictum impediuisse et impedire nulla causa racionabili assignata indebite et minus iuste, quominus collacio dicti iuris conferendi scolas per veros collatores facta suum possit sortiri effectum ipsos- que consules et magistrum consulum predictos sepedicto iure uel quasi conferendi scolas, easdem per dictum dominum Symonem iniuriose spoliatos esse ut ob hoc ipsos . . magistrum consulum ceterosque consules Legnicenses possessioni ipsorum pacifice pristine restitui et reintegrari ac per vos restituendos fore decerni ac ipsum dominum Symonem ab impedimento et impeticione dicti iuris prohiberi, et conpesci prohibendum et conpescendum fore ac alias in de et super premissis, quod est iuris et racionis, vestrum nichilominus officium implorando. Predicta et quodlibet predictorum petit procurator predictus meliori modo, forma, iure et causa melioribus, quibus potest, iure addendi, minuendi, corrigendi. declarandi, interpretandi ceterisque beneficiis sibi saluis et quod non astringit se ad probandum superflua, sed ea solummodo, que pro intencione dominorum consulum facere possunt. Petit eciam expensas litis iam factas de faciendo protestans, super quibus vestrum implorat officium. Demum quoque contra easdem excepciones, replicacionibus et duplicacionibus substitutis.
Nos itaque excepciones reorum per nostram interlocutoriam, repulimus et predictarum parcium procuratoribus ad respondendum hincinde vtrisque libellis certum terminum duximus statuendum lite quoqe ad ipsos libellos hincinde in termino ad hoc staluto in scriptis legitime contestata. Productis quoque et datis pro vtraque parte nonnullis positionibus et articulis et ad easdem hincinde responsionibus subsecutis et super negatis articulis siue posicionibus pro vtraque parte nonnulli testes producti fuerunt. Sed specialiter examen testium pro parte reorum producendorum ad parcendum laboribus et expensis extra Wratislauiam certis examinatori et notario de consensu ambarum parcium duximus committendum. Quibus omnibus testibus pro utraque parte productis examinatis et rite receptis ac eorundem reorum testium dictis nobis remissis et per nos de consensu parcium sollempniter publicatis et contra eorundem testium dicta et personas hincinde exceptum extitit in scriptis et contra easdem verbotenus replicatum, prefigentes quoque certum terminum procuratori actoris ad producendum omnia, quo adueniente pro parte actoris nonnulla munimenta et instrumenta producta fuerunt et contra eadem in scriptis extitit exceptum et pro parte actoris contra easdem excepciones fuit similiter verbotenus replicatum. Tandem dictarum parcium procuratores coram nobis in dicta causa concludi petiuerunt; cum quibus concludi petentibus et concludentibus nos conclusimus et habuimus pro concluso nobisque ad proferendam diffinitiuam sentenciam et parcium procuratoribus ad audiendam eandem diem hodiernam pro termino preemptorio statumus.
Nos itaque Petrus canonicus Glogouiensis, iudex predictus, visis et intellectis huiusmodi cause actis ac citatis productis probacionibus coram nobis et eisdem omnibus equa iusticie lance discussis, deliberacione nobiscum prehabita diligenti et nichilominus requisito et habito super hiis consilio sapientum, predicto domino Symone scolastico pro se vna cum magistro Nicolao de Friberg suo ac magistro Henrico de Lubano magistri consulum et consulum ac vniuersitatis opidi Legnicensis procuratoribus in nostra presencia constitutis et diffinitiuam sentenciam fieri postulantibus, habentes pre oculis solum deum ipsiusque nomine inuocato pro tribunali sedentes pronuncciamus, decernimus et declaramus dictos dominos .. scolasticos ac ipsum scolasticum ipsius ecclesie Wratislauiensis fuisse, ut prefertur, in possessione uel quasi iuris conferendi scolas sancti Petri in Legnicz memoratas, prefatas quoque dominum Symonem scolasticum et magistrum Franczkonem eius prouisum et per eosdem magistrum consulum et consules et vniuersitatem predictes indebite impeditos eundemque dominum Symonem, modernum scolasticum et eius scolastriam sepedicto iure uel quasi conferendi scolas easdem per dictos magistrum consulum, consules opidanos et vniuersitatem dicti opidi Legnicz fuisse et esse spoliatos et ob hoc pretactos dominum Symonem scolasticum et eius scolastriam ipsius Wratislauiensis ecclesie spoliatos pristine possessioni uel quasi restituimus et reintegramus et restituendos fore decernimus ante omnia realiter cum effectu et sepedictos magistrum consulum. consules et vniuersitatem ceterosque litis consortes opidi Legnicz ab impedimentis huiusmodi prohibemus ipsosque et alios quoscunque suo uel alterius nomine ius conferendi scolas memoratas seu earum regimen occupantes tamquam illicitos detentores remouemus et remouendos fore decernimus eisque super premissis et eorum quolibet premissorum perpetuum silencium imponentes finaliter et diffinitiue in hiis scriptis reseruantesque . . magistro consulum, consulibus ac vniuersitati opidi Legnicz, seu eorum litis consortibus questionem proprietatis suo tempore intendendam et nichilominus dominum Symonem scolasticum Wratislauiensem ab impeticione discretorum virorum Heynonis Moyes, magistri consulum, Hanconis Hezeler, Nicolai Viow et Hanconis Theschener ceterorumque consulum opidi de Legnicz et ipsorum litis consortum finaliter et diffinitiue in hiis scriptis absoluentes, expensas litis ex causa obmittentes. Lecta, lata et in scriptis pronunciata est sentencia hec per nos, Petrum, canonicum Glogouiensem, iudicem predictum pro tribunali iudicio presidentem sub anno a natiuitate domini millesimo trecentesimo sexagesimo quinto indiccione tercia die penultima mensis Nouembris hora terciarum vel quasi ante minus ostium ecclesie Wratislauiensis, vbi in delegatis causis communiter iusticia et iura redduntur, presentibus horabilibus et discretis viris dominis Petro Kursanckonis Wratislauiensis, Johanne Conoplath Lubucensis, Johanne de Czindeto (!), Glogouiensis Wratislauiensis diocesis ecclesiarum canonicis, necnon magistris Johanne de Grudencz, Johanne Modlici aduocatis, Petro de Frankinsteyn procuratore, Johanne de Petirwicz, Johanne Slewicz et Bertoldo de Camyn clericis et notariis publicis consistorii Wratislauiensis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis, in quorum omnium testimonium et euidenciam pleniorem presens publicum instrumentum in se nostram diffinitiuam sentenciam continens, per Martinum quondam Martini de Petirwicz, notarium publicum infrascriptum presentisque cause scribam scribi et publicari mandauimus nostrique sigilli appensione iussimus communiri.
Signum Notarii.
Et ego Martinus quondam Martini de Petirwicz, clericus Wratislauiensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius prescriptarum commissionis libellorum oblacionibus diffinitiue sentencie prolacioni, promulgacioni, expensarum obmissioni ac aliis omnibus et singulis premissis, dum sic ut premittitur coram dicto domino . . iudice et inter partes easdem fierent et agerentur, vna cum prenotatis testibus presens interfui eaque omnia et singula rogatus et requisitus per dictum dominum Symonem scolasticum ac de mandato et auctoritate dicti domini iudicis scripsi et publicaui et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis ac appensione sigilli dicti domini iudicis consignaui.

An Pergamentstreifen das Siegel des Bischofs. Original im Archiv des bresl. Domcapitels M. 40. — Mitgetheilt durch Herrn Prov. Archiv-Secretair Dr. Korn.

Urkunden-Buch der Stadt Liegnitz und ihres Weichbildes bis zum Jahre 1455 - Herausgegeben dr Friedrich Wilhelm Schirrmacher - Liegnitz 1866